De handboogsport

De sport waar concentratie de sleutel is tot succes.

Boogschieten

Vroeger werd boogschieten gebruikt tijdens oorlogen en voor de jacht, maar tegenwoordig wordt het vooral als sport beoefend. De handboogsport is een sport waar concentratie een erg grote rol speelt. Naast het fysieke aspect is het mentale aspect ook erg belangrijk en heeft vaak erg veel invloed op je prestaties. Bij het boogschieten gebruik je een boog om een pijl op een doel te schieten. Er zijn zogenaamde handbogen en kruisbogen, Orion beperkt zich tot de handbogen. Kruisbogen zijn bij ons niet toegestaan.

In Amerika is het jagen op dieren met pijl en boog wel populair, maar dit wordt in Europa nauwelijks gedaan aangezien het in heel veel landen verboden is. Zo ook in Nederland, daarom houden we het hier bij wedstrijden. Er zijn verschillende soorten wedstrijden waar je verderop op deze pagina over leest.

plaatje Robin Hood

Boogsoorten

In de handboogsport kom je verschillende soorten bogen tegen, ze variëren van een simpele houten staaf met een pees erop gespannen tot een high-tech, uit aluminium en soms zelfs koolstofvezel vervaardigd precisie werktuig. We onderscheiden de volgende vier boogsoorten: 

Longbow: de longbow is de meest eenvoudige van dit rijtje. Deze boog bestaat uit 1 stuk hout in de vorm van een lange dunne staaf. Op de uiteinden ervan zitten inkepingen waar de pees in valt en zo op zijn plek blijft zitten. Dit soort bogen wordt met de pijl “over de hand” geschoten. Hoewel de longbow simpel van opzet is, zijn de krachten die deze boog kan leveren en de ervaring van het schieten van een middeleeuws wapen ongeëvenaard. 

Barebow: de barebow is een vrij brede categorie. Eigenlijk vallen alle bogen zonder richtmiddelen, vandaar de term “kale boog”, onder deze categorie. De barebow wordt soms weleens verward met de longbow, omdat veel barebows ook uit 1 stuk hout bestaan(vaak met een klein percentage aan modernere materialen zoals koolstofvezel). Echter, een boog is pas een longbow als deze uit een simpele, min of meer ronde, staaf hout bestaat. Het verschil met de longbow is dat de werparmen van een barebow plat van vorm zijn en de boog een venster heeft. Dit is een inham midden in de boog waar de pijl ingelegd wordt.

Recurveboog: de recurveboog heeft veel weg van een barebow; een recurveboog is vaak tegelijkertijd ook een barebow. We praten echter pas over een recurveboog wanneer er hulpmiddelen aan de boog gemonteerd zijn. Voorbeelden hiervan zijn vizieren en stabilisatoren. Deze hulpmiddelen worden gebruikt om beter te kunnen richten en dus nauwkeuriger te kunnen schieten.  

Compoundboog: de compoundboog is de modernste boog uit dit rijtje. Als je niet beter wist zou je je bijna afvragen waarom deze dingen onder dezelfde noemer als de hiervoor besproken bogen valt. Een compoundboog maakt gebruik van een katrollen systeem om de werparmen van de boog te buigen in plaats van simpelweg de pees naar achteren te trekken. Door de katrollen kan met minder moeite meer kracht op de werparmen overgebracht worden, waardoor ze stijver zijn dan die van een recurveboog wat resulteert in een hogere snelheid van de pijl. Op deze bogen worden vaak erg veel hulpmiddelen gemonteerd. De grote precisie waarmee deze bogen gemaakt worden en hun structurele voordelen zorgt ervoor dat er uiterst precies geschoten kan worden met dit type boog.

Uitrusting voor barebow schieten

Naast een boog heb je nog een paar dingen nodig om fatsoenlijk te kunnen schieten. De standaard uitrusting bestaat, naast een boog, uit een boogstandaard, een pijlenkoker, ten minste 3 pijlen, een armbeschermer en vingerbescherming. Als je dit allemaal hebt ben je klaar om te schieten. Naast bovenstaande spullen kun je ook nog een zogenaamde vingersling overwegen.

Boogstandaard: een boogstandaard is niets meer en niets minder dan…een standaard voor je boog. Je wilt je boog na het schieten van je pijlen natuurlijk ergens kwijt kunnen zodat je er niet telkens mee in je handen loopt. Door het gebruik van een boogstandaard kun je je boog relatief veilig ergens neerzetten: je hoeft hem dan niet op de grond te leggen of ergens tegen aan te zetten waar andere mensen erop kunnen gaan staan of hem om kunnen stoten. Het is vaak een simpel product die je op de grond neerzet en je boog met het handvat en de pees in de boogstandaard “hangt”.

Pijlenkoker: ook dit spreekt voor zich. Een pijlenkoker wordt gebruikt om je pijlen makkelijk bij je te kunnen dragen terwijl je aan het schieten bent. Er zijn veel verschillende soorten pijlenkokers, sommigen in de vorm van een riem die je aan je heup hangt en weer anderen kun je op je rug dragen.

Pijlen: de pijlen zijn de dingen die je daadwerkelijk wegschiet. Ze bestaan uit een schacht, veertjes, een punt aan het ene uiteinde, en een pijlnokje aan het andere uiteinde. Het aanbod aan pijlen is enorm, maar je kunt ze grofweg verdelen op basis van het gebruikte materiaal voor de schacht: hout, aluminium en carbon. Het nokje wordt gebruikt om de pijl op de pees te klikken en de veertjes voor een stabiele vlucht van de pijl.

Arm en vingerbescherming: een armbeschermer draag je aan de binnenkant van je voorarm waar je de boog mee vasthoudt om je te beschermen tegen het eventuele contact tussen je arm en de pees als je deze los laat. Zonder bescherming kan dit flink pijn doen. Ook hier zijn er weer verschillende soorten, maar meer dan een stukje leer, stof of kunststof is het vaak niet. Vingerbescherming heeft hetzelfde doel als armbescherming, maar dan voor je vingers. Zeker bij bogen met een grote trekkracht kunnen je vingers pijn gaan doen van het vasthouden en uittrekken van de pees. Je hebt vingerbescherming in de vorm van handschoenen, een “tabje” (klein stukje leer tussen de pees en je vingers) of rubberen buisjes die je op je pees ter hoogte van je vingers schuift.

Vingersling: een vingersling is een koordje wat tussen je duim en wijsvinger geplaatst wordt wanneer je de boog vast hebt. Dit zorgt ervoor dat je de boog op een goede manier vast kunt houden zonder dat je bang hoeft te zijn dat hij uit je hand valt.

Uitrusting voor traditioneel schieten

De charme van het schieten met een traditionele boog ligt voor veel mensen, naast het gevoel en de ervaring, in zijn eenvoud. Zo is ook de uitrusting eenvoudig: simpelweg omdat er bijna geen uitrusting aan te pas komt. Alles komt aan op de schutter en de boog zelf. Het enige wat gebruikt wordt zijn pijlen, een pijlenkoker, een armbeschermer en iets om de vingers te beschermen (niet altijd!). Een leren lapje wat dienst doet als handvat is het enige wat de vorm van de boog enig sinds verstoort. Niet natuurlijke materialen zijn ver te zoeken: de bogen zijn compleet van hout (met soms uiteindes van been), net als de leren arm en vingerbescherming en de pijlen met houten schachten en natuurveren.

Uitrusting voor recurve schieten

De uitrusting voor een barebow is de basis en heb je eigenlijk altijd nodig, zo ook bij een recurve boog. Echter heb je daar een paar dingen extra voor nodig. Zoals gezegd verschilt een recurve enkel van een barebow door de attributen die op de boog zitten. Hiermee worden het vizier, de scope en de stabilisatie bedoeld. Vaak wordt er ook een button gebruikt en een klikker komt ook veel voor, maar is niet perse nodig of vereist.

Vizier en scope: het vizier wordt, samen met de scope, gebruikt om te richten. Het vizier is een opzetstuk met een verticale en horizontale schaalverdeling waarmee je de scope naar boven, beneden, links en rechts kunt afstellen. De scope is hetgeen waar je daadwerkelijk doorheen kijkt om te richten. Deze zit op het vizier bevestigd en kan verschillende vormen hebben. Zo kan het een simpel puntje zijn met een duidelijke, heldere kleur, maar het kan ook een vergrootglaasje zijn met een lichtgevend puntje in het midden en een waterpasje.

Stabilisatie: tijdens het richten wil je dat de boog zo min mogelijk beweegt, stabilisatie helpt hierbij. De stabilisatie zorgt voor extra gewicht, daardoor worden de bewegingen die je onbedoeld op de boog overbrengt tijdens het richten gedempt en zorgt het voor een rustiger beeld in je vizier. Afhankelijk van de gebruikte boog heb je voor-stabilisatie en zij-stabilisatie. Zij-stabilisatie wordt eigenlijk altijd i.c.m. voor-stabilisatie gebruikt. In beide gevallen zijn het buizen van aluminium of carbon die je op de boog schroeft met aan het uiteinde een gewicht.

Button: een button wordt gebruikt om de zogenaamde “archers paradox” tegen te gaan. Dit is het effect wat optreedt wanneer een pijl met hoge snelheid de boog verlaat: de pijl buigt naar links en rechts in het horizontaal vlak. Een button is een soort veer die tegen de zijkant van de pijl rust en de zijdelingse beweging van de pijl mogelijk maakt zonder dat de pijl daar weerstand aan ondervindt. Dit zorgt voor een nauwkeuriger schot. Meestal wordt een button bevestigd door hem in een speciaal daarvoor bestemd gat in het middenstuk van de boog te schroeven.

Klikker: een klikker is een hulpmiddel dat wordt gebruikt om de schutter te laten weten dat hij/zij de juiste treklengte heeft bereikt tijdens het uittrekken van de boog. Dit komt de consistentie van de schoten ten goede. Het bestaat vaak uit een stukje flexibel metaal of een metalen staafje met een veer en wordt op het middenstuk van de boog bevestigd. Bij het schieten met een klikker plaats je de pijl tussen de klikker en het middenstuk waarbij de pijl onder de klikker vandaan schiet op de juiste treklengte en daardoor een klik geluidje maakt.

Uitrusting voor compound schieten

De uitrusting voor het schieten met een compound boog vertoond overeenkomsten met die van de recurve, maar met een paar verschillen: naast de basis uitrusting heb je ook hier een vizier en scope en stabilisatie nodig. De button en klikker zijn hier niet nodig. De functie die de button heeft bij de recurve wordt bij de compound (deels) verwerkt in de pijlsteun. De pijl ligt redelijk vrij en kan dus zonder veel problemen zijn zijdelingse bewegingen maken. Een klikker is overbodig aangezien je de treklengte van een compound boog precies af kan stellen. Een ander verschil is dat de vingerbescherming uit de basisuitrusting een iets andere vorm en functie heeft. Er wordt gebruik gemaakt van een zogenaamde release.

Release: een compound boog trek je niet uit door je vingers op de pees te leggen, maar door het gebruik van een release. Dit is een hulpstuk die je in je hand houdt en vastgeklikt wordt door middel van een haakje aan de release en een lusje aan de pees. Dit zorgt voor een erg zuivere lossing wat de nauwkeurigheid van het schot ten goede komt. Ook is een compound boog door zijn constructie niet heel geschikt om met vingers geschoten te worden. Er zijn 3 soorten releases: een duimrelease,  een polsrelease en een kantelrelease. De eerste 2 worden het meest gebruikt, waar de polsrelease gemiddeld de goedkoopste optie is. Alle drie soorten releases worden vastgeklikt door het haakje en het lusje, maar verschillen in hoe je ze “activeert” en daarmee de pijl wegschiet. Bij een duimrelease gebeurt dit met een “trekker” die je met je duim indrukt. Een polsrelease werkt ook met een “trekker”, maar hierbij wordt een band gebruikt die je vastzet om je pols en de “trekker” wordt ingedrukt door de wijsvinger. Een kantelrelease lijkt heel erg op een duimrelease, maar werkt niet met een “trekker” die je in moet drukken. De release is zo gemaakt dat, wanneer het haakje ver genoeg gedraaid wordt tijdens het uittrekken, het haakje losschiet van de pees

De rest van de uitrusting van een compound boog is vergelijkbaar met het eerder genoemde. Weliswaar soms in een iets andere uitvoering, maar de functie is hetzelfde. Zo is de scope vaak wat uitgebreider en vooral ook groter met vaak een verlicht middenstipje, vergotende optica en een waterpasje, waar dit bij een recurve opstelling zelden het geval is. De boogstandaard zoals besproken bij de recurve kan ook gebruikt worden voor compound, maar vaak zie je een uitvoering die je open en dicht kunt klappen en op de werparmen van de boog bevestigd. De boog helt dan naar voren en wordt rechtop gehouden door de stabilisator aan de voorzijde van de boog.

Naast een “normaal” vizier heb je voor compound bogen ook nog het zogenaamde 3D vizier. Dit is een vizier en scope combinatie die speciaal voor 3D wedstrijden en de jacht wordt is ontworpen en voordelen biedt bij het schieten op erg wisselende afstanden. Net als bij het “normale” vizier kun je de scope horizontaal en verticaal verplaatsen, maar dit dien je eigenlijk maar 1x goed in te stellen en de rest regel je met de verschillende pinnetjes. Afhankelijk van het model heb je niet 1 middenstip, maar meerdere tot wel 5 of 6 stuks. De pinnetjes kun je afzonderlijk van elkaar bewegen en stel je in op een aantal door jou gekozen afstanden. Zo kun je bij 5 pinnetjes bijvoorbeeld 10, 20, 30, 40 en 50 meter kiezen. Het is de taak van de schutter om de te schieten afstand in te schatten en het daarbij horende pinnetje als richtmiddel te gebruiken. Wanneer je een “normaal” vizier zou gebruiken bij erg verschillende afstanden, waar je tijdens 3D wedstrijden en de jacht mee te maken krijgt,  zou je veel te veel tijd kwijt zijn aan het inschieten en het afstellen van je vizier.

Wat zijn de kosten

Na alle informatie over de verschillende bogen en hun daarbij horende uitrusting denk je misschien wel “wat kost dat allemaal wel niet?”. Het antwoord daarop is: zoveel of zo weinig als jij zelf wil. Sommige soorten bogen vereisen misschien een gemiddeld wat duurdere uitrusting, maar over het algemeen is er voor elk budget meer dan genoeg keuze. Compound bogen hebben over het algemeen een wat hogere prijs dan de rest van de bogen. Mede doordat de constructie wat ingewikkelder is en doordat je bij goedkopere bogen nog weleens relatief snel last krijgt van problemen als gevolg van de besparing die gedaan is om de boog zo goedkoop op de markt te zetten. Een boog zoals een recurve of barebow is, in vergelijking met een compound boog, eigenlijk gewoon heel erg simpel waar weinig aan mis kan zijn. Traditionele bogen zijn in dat opzicht een vak apart. Ze worden, de goedkopere en massa geproduceerde deels houten bogen uitgezonderd, met de hand gemaakt en hebben een daardoor vaak een relatief hoge instapprijs. Ook de uitrusting kan duurder zijn dan je misschien verwacht wanneer je met de hand gemaakte producten koopt. 

Als je barebow wilt gaan schieten kun je al vanaf zo’n 150 euro een degelijke set samenstellen, bij recurve is dat vanaf ongeveer zo’n 250 euro en een degelijke compound set begint zo rond de 450 euro. Een traditionele, handgemaakte, boog kost al snel zo’n 350 euro. Daar komt de rest van de benodigde spullen dus nog bij, maar dat kan heel erg minimaal zijn afhankelijk van je eigen voorkeuren. Let wel, dit zijn allemaal richtprijzen: iets om je een idee te geven van de minimaal te verwachten kosten. 

schiettechniek

De basis van het boogschieten is simpel: je houdt de boog vast en trekt de pees naar achteren, maar hoe doe je dat precies? Er zijn erg veel verschillende manieren om te schieten, het is ook afhankelijk van welke soort boog je schiet en natuurlijk wat bij jou het beste past en wat je persoonlijke voorkeuren zijn. Wij leren nieuwe leden te schieten met 3 vingers onder de pijl. Vervolgens trek je de pees naar achteren, naar je gezicht toe en leg je de zijkant van je hand tegen je gezicht aan. Het jukbeen is een handig plekje zodat je zeker weet dat je elke keer op dezelfde manier uittrekt. Daarna kijk je langs de pijl, richt je met de punt van de pijl op het doel en lossen maar!